Je onzekerheid omdenken

Je lichaam spant zich. Je ademhaling stokt. Misschien heb je het gevoel alsof iedereen je ziet, alsof iedereen je „door heeft‟. Of misschien heb je juist het gevoel alsof er niets anders is en zie je in een tunnelvisie alleen datgene dat je niet wilt zien. Je voelt je onvast, onzeker, je bent niet jezelf. Deze situatie kun je niet het hoofd bieden. Daar voel je jezelf véél te onzeker voor!

De nadelen van onzekerheid

Onzekerheid kan zorgen voor minder zelfvertrouwen. Mensen met minder zelfvertrouwen kiezen vaker voor makkelijke taken. Ze hebben meer waardering van anderen nodig om zich goed te voelen. Succes weiden zij vaker aan omstandigheden en geluk in plaats van aan zichzelf. Falen komt volgens hen vaak door eigen onkunde of slechte eigenschappen.

Wat als je jouw onzekerheid loslaat?

In vergelijking; mensen met veel zelfvertrouwen. Zij vinden het leuk om moeilijke taken te proberen. De taak uitvoeren geeft hen een goed gevoel, daarvoor hebben ze geen goed resultaat of beloning van anderen nodig. Bij succes zijn ze trots op zichzelf. Succes schrijven ze namelijk toe aan hun eigen goede vaardigheden en eigenschappen. Falen aan onbeheersbare omstandigheden. Daar kunnen zij niets aan doen, dus ze laten zich daardoor niet uit het veld slaan. Mensen met veel zelfvertrouwen oefenen hierdoor meer met lastige taken, en je raadt het al; ze worden beter door de oefening.

Andere gedachten geven een ander gevoel

Stel je voor. Je bent alleen thuis en ligt in bed. Plots hoor je een onbekend geluid. Je gaat rechtop zitten. Het blijft even stil, en dan hoor je weer een geluid. Je denkt…er wordt ingebroken! Wat voel je bij die gebeurtenis?

Je bent alleen thuis klaar om te slapen en plots hoor je een onbekend geluid. Je gaat rechtop zitten om goed te luisteren. Het blijft even stil en daarna hoor je toch weer een geluid. Je denkt…dat zal de kat van de buren zijn. Wat voel je bij die gebeurtenis?

Door bovenstaande verhalen denk je twee keer na over eenzelfde gebeurtenis; een geluid.

Rationeel Emotieve Therapie (RET) van A. Ellis gaat er vanuit dat de manier waarop je denkt (gedachten, overtuigingen en interpretaties) je gevoel bepalen. Je maakt je geen zorgen om de situatie, maar om je
gedachten óver die situatie. Die gedachten roepen een gevoel op, dat gevoel roept een gedrag op.

Hoe laat je jouw onzekerheid los?

Onzekere of angstige gedachten leiden tot een onzeker of angstig gevoel en tot onzeker of angstig gedrag. Ellis bedacht een stappenplan om af te komen van gedachten die je ongewenste gevoelens geven. Deze stappen doorloop je nadat je jezelf onzeker voelde. Zo krijg je meer grip op jouw onzekerheid.

Jouw automatische neiging onderzoeken

Je begint met de huidige situatie te beschrijven. Allereerst schrijf je op wat er gebeurde toen je jezelf onzeker voelde. Je beschrijf de gebeurtenis aan de hand van feiten; wie, wat, waar, wanneer, hoe, waardoor.

Daarna schrijf je op welke gedachten je als eerste had. Vervolgens beschrijf je de emotionele gevolgen van jouw gedachten. Hoe voelde je lichaam aan en welke emoties werd je gewaar.

Toetsen van je gedachten

Na het beschrijven van je eerste gedachten en gevoelens, toets je deze. Bekijk je allereerste gedachte nog eens en beantwoordt de volgende vragen.

• Is deze gedachte gebaseerd op de waarheid?
• Geldt de gedachte ook voor andere mensen?
• Is de gedachte overdreven?
• Is de gedachte generaliserend?
• Bevat de gedachte de woorden “moeten”, “mogen”, “nooit” of “altijd”?

Is je antwoord “nee” op de eerste twee vragen of “ja” op de laatste drie, dan is je eerste gedachte waarschijnlijk irrationeel. Irrationele gedachten zorgen vaak voor negatieve emoties. Daarom is het goed om je gedachten om te denken.

Bedenk nieuwe en meer helpende gedachten

Om je onzekerheid los te laten, en minder negatieve emoties te voelen, kun je de irrationele gedachten
vervangen met rationele gedachten. Beschrijf welke gedachten je in deze situatie ook zou kunnen hebben. Controleer die nieuwe gedachten vervolgens. 

• Helpen deze gedachten om ongewenste gevoelens te voorkomen?
• Zijn deze gedachten gebaseerd op bekende feiten?
• Helpen deze gedachten om jouw doel te bereiken?
• Voorkomen deze gedachten ongewenste conflicten met de omgeving?

Kun je deze vragen beantwoorden met “ja”, dan zijn je nieuwe gedachten waarschijnlijk rationele gedachten. Maar beantwoord je één van deze vragen met “nee”, herschrijf je tweede gedachten dan.

Je tweede gedachten worden je eerste gedachten

Uiteindelijk, na veel oefenen, worden je zelfbedachte tweede gedachten, je automatische eerste gedachten. Zoals met alles wat je leert, gaat dit niet in een keer. Het duurt jaren voordat je ergens echt goed in bent. In het begin voelt het waarschijnlijk nog raar en ongemakkelijk.

Kijk eens naar een kind dat leert lopen en hoe jij dat nu doet. Of kijk eens naar je hanenpoten toen je leerde schrijven en vergelijk dat met je handschrift van nu. Niemand kan spontaan lopen en schrijven. En ik denk dat niemand spontaan zelfverzekerd wordt. Oefening baart kunst. Soms helpt het om samen te oefenen.

Samen oefenen

Je hoeft niet alleen te oefenen. Samen leer je immers meer. Bijvoorbeeld met een paar sessies bij een therapeut of psycholoog. Of met de hulp van goede literatuur. Je kunt ook gebruik maken van de inzichtkaarten. Hier lees je instant rationele gedachten.